Năm 2024, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 22% tổng kim ngạch. Dù thị trường này vẫn còn nhiều dư địa để khai thác, nhưng những thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ từ năm 2025 có thể ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là nông sản.
Trong hai tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đạt 9,38 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 4,3%, thì xuất khẩu sang Mỹ lại tăng mạnh 18,9%.
Lợi thế của các mặt hàng xuất khẩu
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), năm 2024, Mỹ đã nhập khẩu 1,48 triệu tấn cà phê từ nhiều quốc gia trên thế giới với tổng trị giá 8,83 tỷ USD. Trong đó, Việt Nam cung cấp 96,8 nghìn tấn, trị giá 355 triệu USD, giảm 32,2% về lượng nhưng tăng 2,2% về giá trị so với năm 2023. Mặc dù sản lượng giảm, nhưng giá bình quân nhập khẩu cà phê từ Việt Nam tăng mạnh nhất, đạt mức 3.665 USD/tấn, tăng 50,9% so với năm trước.
Ngoài cà phê, Việt Nam tiếp tục là nhà cung cấp hạt tiêu lớn nhất cho Mỹ trong năm 2024, chiếm 77,17% về lượng và 76,75% về trị giá trong tổng nhập khẩu. Mỹ nhập khẩu 75,6 nghìn tấn hạt tiêu từ Việt Nam, đạt giá trị 414,8 triệu USD.
Về rau quả, năm 2024, Việt Nam là nhà cung cấp rau, hoa, củ, quả và sản phẩm chế biến lớn thứ 15 cho Mỹ với kim ngạch đạt 619,5 triệu USD, tăng 33,7% so với năm 2023. Tỷ trọng trong tổng giá trị nhập khẩu của Mỹ tăng từ 0,82% năm 2023 lên 1,02% năm 2024. Ngoài ra, Việt Nam cũng là nhà cung cấp sắn lớn thứ bảy cho Mỹ, với tinh bột sắn đạt 5,93 nghìn tấn, trị giá 3,9 triệu USD.
Xuất khẩu thủy sản và lâm sản cũng đạt kim ngạch cao tại thị trường Mỹ. Theo VASEP, năm 2024, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ tăng 16%, đạt hơn 1,8 tỷ USD nhờ nhu cầu tiêu thụ thực phẩm, đặc biệt là các sản phẩm như tôm, cá tra và cá ngừ, tăng cao.
Đối với gỗ và sản phẩm gỗ, đây là nhóm hàng có đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu. Trong hai tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 2,45 tỷ USD, trong đó thị trường Mỹ chiếm 1,3 tỷ USD, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Hiện Mỹ là thị trường tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam, chiếm 53,1% tổng trị giá xuất khẩu.
Ứng phó với những thách thức thương mại mới
Từ tháng 2/2025, Mỹ đã có những điều chỉnh về chính sách thương mại, trong đó có thay đổi liên quan đến thuế nhập khẩu, tác động đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trước bối cảnh này, Việt Nam cần chủ động triển khai các giải pháp linh hoạt để duy trì thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tại Mỹ.
Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, nhấn mạnh rằng Việt Nam cần theo dõi sát sao diễn biến thương mại của Mỹ để giảm thiểu rủi ro khi nước này thay đổi chính sách. Những năm qua, Việt Nam đã có nhiều kinh nghiệm trong các vụ việc phòng vệ thương mại, thông qua việc hợp tác chặt chẽ trong cung cấp thông tin và tài liệu, góp phần bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp xuất khẩu.
Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Mỹ và Việt Nam đạt khoảng 150 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023. Quan hệ thương mại giữa hai nước mang tính bổ trợ, không cạnh tranh trực tiếp mà có sự bổ sung cho nhau. Hơn nữa, hàng hóa Việt Nam ngày càng được nâng cao về chất lượng và có giá cả cạnh tranh, giúp người tiêu dùng Mỹ tiếp cận sản phẩm với mức giá hợp lý.
Tuy nhiên, trước những thay đổi về thuế nhập khẩu, Việt Nam cần khẩn trương xây dựng lộ trình cụ thể nhằm bảo vệ lợi ích thương mại. Dự báo, Mỹ có thể áp thuế lên các quốc gia có thặng dư thương mại lớn, trong đó có Việt Nam. Do đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường hợp tác với hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Mỹ nhằm xây dựng liên minh ủng hộ mở rộng thương mại với Việt Nam, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ các chính sách mới.
Ngành gỗ đối mặt với nguy cơ áp thuế cao
Liên quan đến ngành gỗ, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), cho biết kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản của Việt Nam năm 2024 đạt hơn 17 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Mỹ đạt 9,1 tỷ USD. Việt Nam cũng nhập khẩu khoảng 323,7 triệu USD nguyên liệu gỗ từ Mỹ, trong đó 300 triệu USD là gỗ tròn, gỗ xẻ hưởng thuế suất 0% và 23 triệu USD là đồ gỗ nội thất Mỹ với mức thuế từ 20-25%.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp ngành gỗ đang lo lắng về Sắc lệnh ngày 13/2/2025 của Tổng thống Mỹ, yêu cầu rà soát và có thể áp thuế đối ứng đối với 17.000 mặt hàng nhập khẩu, bao gồm sản phẩm gỗ từ Việt Nam. Nếu Mỹ áp thuế đối với kim ngạch hơn 9 tỷ USD từ Việt Nam, điều này sẽ gây tác động lớn đến khả năng cạnh tranh của ngành gỗ Việt Nam.
Trước tình hình này, VIFOREST đã đề xuất Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan xem xét đưa thuế nhập khẩu đồ gỗ nội thất từ Mỹ về 0%. Đồng thời, việc Mỹ có thể áp thuế 25% lên gỗ tròn, gỗ xẻ và các sản phẩm có nguồn gốc từ rừng cũng đang tạo ra nhiều lo ngại cho doanh nghiệp Việt Nam.
“Một số khách hàng Mỹ hiện đang do dự trong việc ký kết hợp đồng nhập khẩu gỗ từ Việt Nam, trong khi doanh nghiệp Việt Nam cũng đối mặt với nhiều bất ổn. Tuy nhiên, quan hệ thương mại giữa hai nước trong ngành gỗ mang tính bổ trợ và cùng tạo ra giá trị gia tăng. Việt Nam là nước nhập khẩu nguyên liệu gỗ lớn thứ hai từ Mỹ, chế biến và xuất khẩu trở lại thị trường này. Do đó, chúng tôi mong muốn các cơ quan đại diện thương mại của Việt Nam tại Mỹ thường xuyên cập nhật thông tin và có các đề xuất kịp thời nhằm bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp”, ông Ngô Sỹ Hoài nhấn mạnh.
