Năm 2024, ngành cá ngừ Việt Nam đạt được kết quả xuất khẩu ấn tượng với kim ngạch đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023. Trong số các thị trường xuất khẩu cá ngừ, Mỹ là quốc gia nhập khẩu nhiều nhất, chiếm hơn 39% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp đang lo ngại về những chính sách thương mại mới, đặc biệt là những mức thuế mà chính quyền Trump có thể áp dụng đối với các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ, trong đó có Việt Nam.
Xu hướng xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ
Theo số liệu từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Việt Nam hiện là nguồn cung cá ngừ lớn thứ hai cho Mỹ sau Thái Lan. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Donald Trump đã quyết định tăng thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng cá ngừ từ Trung Quốc lên 10% và lên 25% vào năm 2019. Trước đó, Trung Quốc là một trong năm quốc gia cung cấp cá ngừ chủ yếu cho Mỹ, đặc biệt là tại phân khúc loin cá ngừ hấp đông lạnh, nhờ vào mức giá cạnh tranh. Việc tăng thuế nhập khẩu khiến các nhà nhập khẩu Mỹ phải tìm kiếm nguồn cung thay thế với giá cả hợp lý hơn, và Việt Nam đã trở thành một lựa chọn ưu tiên. Từ đó, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ đã tăng trưởng mạnh mẽ. Mặc dù các năm sau đó chứng kiến sự ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và cuộc khủng hoảng kinh tế, nhưng đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu vẫn tăng 72% so với 8 năm trước.
Tình hình xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ năm 2024
Trong năm 2024, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ tiếp tục tăng trưởng. Trong khi xuất khẩu thịt/loin cá ngừ đông lạnh tăng ổn định, xuất khẩu cá ngừ chế biến và đóng hộp lại không ổn định và có xu hướng giảm, đặc biệt trong nửa cuối năm.
Tại thị trường cá ngừ đóng hộp, Việt Nam hiện là nhà cung cấp lớn thứ ba, sau Thái Lan và Mexico. Trong năm qua, Mỹ đã giảm nhập khẩu cá ngừ từ Mexico và tăng nhập khẩu từ Việt Nam. Đặc biệt, trong phân khúc cá ngừ đóng hộp dành cho dịch vụ thực phẩm, Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nhà cung cấp lớn nhất cho Mỹ.
Đối với thịt/loin cá ngừ đông lạnh, Việt Nam là nhà cung cấp lớn thứ hai, chỉ sau Indonesia và trước Thái Lan. Nhập khẩu sản phẩm này từ Thái Lan giảm, trong khi nhập khẩu từ Việt Nam và Indonesia lại tăng.
Tác động của thuế quan mới từ Mỹ đối với cá ngừ Việt Nam
Vào ngày 1 tháng 2 năm 2025, ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Trung Quốc, Canada và Mexico. Sắc lệnh này sẽ áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 4 tháng 2, và 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada, mặc dù thuế này sẽ được tạm dừng trong 30 ngày. Quyết định này của ông Trump dự kiến sẽ tác động đến giá cá ngừ đóng hộp tại Mỹ, và khả năng sức mua của người tiêu dùng có thể giảm, vì các nhà bán lẻ có thể phải tăng giá.
Điều đáng chú ý là cá ngừ vằn đóng hộp nhập khẩu vào Mỹ hiện đang chịu mức thuế từ 12,5% đến 35%, trừ khi quốc gia xuất khẩu có thỏa thuận miễn giảm thuế. Hiệp định Thương mại Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) được ký vào năm 2020 vẫn có hiệu lực, giúp Mexico và Canada được hưởng mức thuế ưu đãi cho nhiều sản phẩm, bao gồm cả cá ngừ. Nếu các cuộc đàm phán với Mexico và Canada không thành công, việc xuất khẩu cá ngừ từ hai quốc gia này, đặc biệt là Mexico, sang Mỹ có thể giảm.
Tương tự, xuất khẩu cá ngừ từ Trung Quốc sang Mỹ cũng sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các mức thuế bổ sung.
Cơ hội cho cá ngừ Việt Nam
Theo ông Phạm Quang Vinh, Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao và Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, thâm hụt thương mại giữa Việt Nam và Mỹ là một vấn đề khách quan trong thương mại quốc tế. Nếu Mỹ hạn chế nhập khẩu từ Trung Quốc, sẽ có xu hướng tăng nhập khẩu từ các quốc gia khác, trong đó Việt Nam có lợi thế cạnh tranh. Đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường cá ngừ Mỹ.
Nguồn VASEP
