Theo dự báo của Rabobank, sản lượng cá rô phi toàn cầu có thể vượt 7 triệu tấn vào năm 2025, nhờ sự phục hồi mạnh tại các thị trường sản xuất lớn như Trung Quốc, Indonesia, Ai Cập, Bangladesh và Việt Nam. Trong bối cảnh biến động của chuỗi cung ứng quốc tế, Việt Nam được đánh giá là một trong những nguồn cung cá rô phi đang trỗi dậy nhờ khả năng tận dụng tốt cơ hội thị trường để mở rộng sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu.
Ngành cá rô phi Việt Nam bứt phá mạnh trong 9 tháng đầu năm
Trong 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá rô phi Việt Nam đạt 57,3 triệu USD, tăng tới 332% so với cùng kỳ năm 2024. Tháng 8 là thời điểm tăng trưởng nổi bật nhất với doanh thu gần 10 triệu USD, phản ánh sự linh hoạt và khả năng ứng biến nhanh của doanh nghiệp Việt Nam trước biến động thị trường quốc tế. Hiện sản phẩm cá rô phi Việt Nam đã thâm nhập nhiều thị trường quan trọng, trong đó Mỹ giữ vai trò chủ lực, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch.
Tuy nhiên, bước sang quý IV, đà tăng trưởng dự kiến chững lại do lượng tồn kho tại Mỹ tăng sau giai đoạn nhập khẩu mạnh trong quý II và III. Diễn biến này cho thấy Việt Nam cần chuyển hướng từ việc tận dụng các cơ hội ngắn hạn sang xây dựng một chiến lược phát triển bền vững hơn – tập trung vào nâng cao chất lượng, đa dạng hóa thị trường và định vị thương hiệu cá rô phi Việt Nam trên trường quốc tế.
Trung Quốc và Brazil mất lợi thế vì thuế quan
Trung Quốc – nhà sản xuất cá rô phi lớn nhất thế giới với sản lượng khoảng 1,6 triệu tấn mỗi năm – hiện phải chịu mức thuế 55% khi xuất khẩu sang Mỹ. Điều này khiến đơn hàng giảm mạnh, nhiều hợp đồng bị hoãn hoặc hủy, tồn kho nội địa tăng kỷ lục. Giá cá tăng nhẹ nhưng chi phí nuôi tăng nhanh khiến doanh nghiệp thua lỗ.
Brazil – quốc gia từng được kỳ vọng thay thế Trung Quốc – cũng rơi vào tình trạng tương tự khi bị Mỹ áp thuế 50% từ tháng 8, dẫn đến xuất khẩu đình trệ và buộc doanh nghiệp tăng giá, kéo giảm khả năng cạnh tranh.
Cả Trung Quốc lẫn Brazil đều buộc phải đẩy sản lượng về tiêu thụ nội địa nhưng hiệu quả thấp do giá thành giảm không bù được chi phí sản xuất. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp áp lực cạnh tranh nội địa gay gắt. Nhìn chung, ngành cá rô phi hai quốc gia này đang đối mặt với nhiều khó khăn: xuất khẩu giảm, giá thấp và tâm lý thị trường suy yếu.
Từ cơ hội ngắn hạn đến nền tảng chiến lược dài hạn cho Việt Nam
Bài học từ Trung Quốc và Brazil cho thấy sự phụ thuộc quá lớn vào một thị trường hoặc một dòng sản phẩm khiến ngành dễ bị tổn thương khi chính sách thay đổi. Khi Mỹ áp thuế, cả hai quốc gia đều gặp khó khăn trong việc xoay chuyển đơn hàng và duy trì xuất khẩu ổn định.
Đối với Việt Nam, đây là thời điểm quan trọng để chuyển hóa lợi thế tạm thời thành chiến lược phát triển dài hạn. Ngành cá rô phi cần:
-
Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, mở rộng sang EU, Trung Đông, Nam Mỹ.
-
Phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng như cá rô phi tẩm bột, sản phẩm chế biến sẵn, đóng gói tiện lợi.
-
Đầu tư cải tiến giống, công nghệ nuôi và chế biến sâu nhằm nâng cao năng suất, giảm chi phí, đáp ứng tiêu chuẩn bền vững.
Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu tiếp tục tăng và xu hướng chọn lựa sản phẩm thân thiện môi trường ngày càng rõ rệt, Việt Nam có cơ hội xây dựng thương hiệu cá rô phi quốc gia, củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu – không chỉ lấp vào khoảng trống ngắn hạn, mà hướng tới vai trò nhà cung cấp chiến lược, ổn định và giá trị cao.
Nguồn VASEP.
