Kết thúc quý III/2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt 2,7 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước, tuy thấp hơn hai quý đầu năm. Lũy kế 9 tháng, xuất khẩu đạt 8,36 tỷ USD, tăng 16%, cho thấy ngành vẫn duy trì đà tăng trưởng tích cực dù chịu nhiều sức ép. Sự sụt giảm nhẹ trong quý III phản ánh tác động của thuế đối ứng 20% từ Hoa Kỳ áp dụng từ tháng 8, khiến nhiều doanh nghiệp phải điều chỉnh kế hoạch giao hàng và tìm hướng chuyển hướng thị trường.
Trong cơ cấu sản phẩm, tôm tiếp tục là mặt hàng chủ lực với kim ngạch 3,4 tỷ USD (+22%), mức cao nhất trong ba năm qua. Cá tra đạt 1,6 tỷ USD (+9%), nhờ phục hồi tại các thị trường CPTPP và Trung Đông. Mực, bạch tuộc, nhuyễn thể và cua ghẹ đều ghi nhận tăng trưởng hai con số, trong khi cá ngừ giảm nhẹ do thiếu nguyên liệu và xung đột tại Trung Đông ảnh hưởng chuỗi cung ứng.
Nguồn: VASEP
Các thị trường xuất khẩu chính gồm Trung Quốc và Hồng Kông (1,8 tỷ USD, +34%), Hoa Kỳ (1,4 tỷ USD, +8,4%), Nhật Bản (1,3 tỷ USD, +17%), và EU (884 triệu USD, +13%). Đáng chú ý, CPTPP tiếp tục tăng trưởng ấn tượng +25%, cho thấy hiệu quả của việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do để đa dạng hóa thị trường.
Tuy nhiên, bức tranh quý III cũng bộc lộ nhiều thách thức. Thuế đối ứng Mỹ, các quy định về truy xuất nguồn gốc và bảo vệ động vật có vú biển (MMPA) đang trở thành rào cản lớn cho xuất khẩu quý IV và năm 2026. Thẻ vàng IUU của EU vẫn chưa được gỡ bỏ, khiến nhóm hải sản khai thác gặp khó khi tiếp cận thị trường cao cấp. Thêm vào đó, biến động tỷ giá, chi phí logistics tăng và cạnh tranh từ các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador, Indonesia gây áp lực lên lợi nhuận doanh nghiệp Việt.
Dù vậy, vẫn tồn tại cơ hội chiến lược. EU nới lỏng rào cản kỹ thuật với thủy sản nuôi trồng, mở ra dư địa tăng trưởng cho tôm và cá tra. CPTPP mở rộng với Anh, giúp đa dạng hóa kênh thương mại và mở rộng cơ hội cho sản phẩm chế biến cao cấp. Trung Quốc vẫn duy trì nhu cầu lớn đối với sản phẩm tươi sống và cao cấp phục vụ HORECA, đặc biệt trong các tháng cuối năm.
Dự báo quý IV/2025, xuất khẩu thủy sản sẽ chững lại, đạt khoảng 2,19 tỷ USD, giảm hơn 22% so với cùng kỳ do tác động của thuế đối ứng và nguy cơ áp thuế CBPG đối với tôm vào Mỹ. Tôm và cá tra – hai mặt hàng chủ lực – dự kiến giảm tốc, trong khi cá ngừ, mực, bạch tuộc chịu ảnh hưởng từ thẻ vàng IUU và quy định MMPA. Ngược lại, EU và Trung Quốc vẫn duy trì nhu cầu ổn định, giúp kim ngạch cả năm 2025 ước đạt 10,5 tỷ USD, tăng khoảng 5% so với năm 2024.
Tình hình xuất khẩu quý I/2026 được dự báo tiếp tục giảm do tác động dây chuyền từ thuế và MMPA. Từ quý II/2026, tốc độ phục hồi sẽ phụ thuộc vào khả năng Việt Nam tháo gỡ rào cản thuế, IUU, cùng việc đa dạng hóa thị trường và nâng tỷ trọng hàng chế biến giá trị cao.
